Financiële positie

Algemene uitkering

De raming van de algemene uitkering uit het gemeentefonds is gebaseerd op de door het ministerie van Binnenlandse Zaken opgestelde meicirculaire gemeentefonds van 1 juni 2023. In deze circulaire wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen van de algemene uitkering voor de jaren 2023 tot en met 2028, gebaseerd op de voorjaarsbesluitvorming van het Rijk.

Voor de jaren 2022 tot en met 2025 is de raming van het accres opgenomen volgens de bestaande normeringssystematiek. Vanaf 2026 laat het Rijk deze financieringssystematiek los. Vanaf 2027 heeft het kabinet besloten om het gemeentefonds te indexeren aan de hand van de ontwikkelingen van het nominaal bruto binnenlands product (BBP). Daarnaast is de eenmalige rijksbijdrage in 2026 van € 1 miljard structureel gemaakt. Deze maatregel zorgt er niet voor dat de problematiek van het ‘financieel ravijn’ vanaf 2026 is opgelost. De VNG heeft becijferd, dat gemeenten door o.a. het lager vastgestelde accres en de terugkeer van de opschalingskorting structureel € 3 miljard minder ontvangen.

Baten
De raming van de algemene uitkering, gebaseerd op het prijspeil 2024, is € 397,4 miljoen. Genoemd bedrag is inclusief verdeelreserve en integratie- en decentralisatie-uitkeringen (zoals Beschermd wonen, participatie, etc.) die via de algemene uitkering binnenkomen, maar exclusief een inschatting van het BTW-compensatiefonds. Op basis van de realisatiecijfers over 2022 is in de begroting 2024 een stelpost opgenomen van € 0,8 miljoen. Ten opzichte van begroting 2023 heeft hier geen wijziging plaatsgevonden.

Ontwikkeling
De algemene uitkering stijgt in 2024 met € 31,5 miljoen ten opzichte van de begroting 2023 na wijziging. Hiervan wordt -/- € 2,7 miljoen toegeschreven aan taakmutaties met specifieke tegenposten, € 28,8 miljoen heeft geen specifieke tegenpost. Hiervoor kan onderstaande verklaring worden gegeven (bedragen x € 1 miljoen):

Accres
De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Volgens de normeringssystematiek (trap op, trap af) hebben wijzigingen in de rijksuitgaven direct invloed op de omvang van de algemene uitkering. De jaarlijkse toename of afname van de algemene uitkering, voortvloeiend uit de normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. Recent heeft de VNG ingestemd met het voorstel van het Rijk om het volume-accres gemeentefonds voor de jaren 2022-2025 te bevriezen. Hiermee is het risico op neerwaartse bijstellingen bijvoorbeeld als gevolg van bezuinigingen of onderuitputting uitgesloten. Bijstellingen in van het prijsaccres 2022 en 2023 leiden tot een verhoging van € 2,4 miljoen. Het accres 2024 bedraagt € 26,2 miljoen. Hiervan is € 15,3 miljoen loon-en prijsontwikkelingen en € 10,9 miljoen volumeontwikkelingen. Doordat het Rijk de financieringssystematiek vanaf 2026 wil aanpassen is een gedeelte van het volumeaccres (€ 3,1 miljoen) incidenteel beschikbaar.

Ontwikkeling basisgegevens/uitkeringsbasis/verdeelreserve
Lokale ontwikkelingen (zoals hogere opbrengsten OZB bijvoorbeeld) hebben rechtstreeks effect op de algemene uitkering, landelijke effecten indirect, namelijk via de uitkeringsfactor. De effecten van de lokale en landelijke ontwikkelingen van de uitkeringsmaatstaven zijn per saldo € 2,2 miljoen nadelig, vooral als gevolg van de actualisatie van diverse maatstaven.

Ingroeipad herijking Gemeentefonds
Ondanks de bezwaren van onder andere de VNG en de Raad voor Openbaar Bestuur is de herijking gemeentefonds in 2023 ingevoerd. Het ingroeipad is gemaximeerd op € 37,50 per inwoner, € 7,50 in 2023 en € 15 voor de jaren 2024 en 2025. Omdat wij een voordeelgemeente zijn, heeft dit in 2024 een voordelig effect van € 2,3 miljoen.  

Taakmutaties
De belangrijkste taakmutaties zijn als volgt (bedragen x € 1 miljoen):

Gemeenten en Rijk hebben een principeakkoord bereikt over het financiële kader voor de Hervormingsagenda Jeugd. In totaal wordt € 1,36 miljard in 2024 en € 859 miljoen in 2025 voor jeugdzorg  aan de Algemene Uitkering van het gemeentefonds toegevoegd voor Jeugdzorg. In 2023 kregen alle gemeenten samen € 1,445 miljard. Dit zorgt voor een nadelig resultaat op Jeugdzorg van € 1,9 miljoen.