Bestuurlijke hoofdlijnen

Met deze begroting zetten we nieuwe stappen op weg naar een aantrekkelijk en toekomstbestendig ’s-Hertogenbosch. We doen dat in een tijd met veel dynamiek en onzekerheid. We hebben de afgelopen tijd gezien dat grote ontwikkelingen in energieprijzen, inflatiecijfers, zorgen over bestaanszekerheid, de oorlog in Oekraïne en vluchtelingenstromen tot grote uitdagingen voor onze inwoners en gemeente leidden. De val van het kabinet heeft daar nog eens de nodige onzekerheid en dynamiek aan toegevoegd. Tegen die achtergrond en ook de start van een nieuw provinciebestuur, is het van belang om als lokale overheid koers te houden. Op onze ambities uit het bestuursakkoord en in het bijzonder op de hoofdopgaven. Op een solide financieel huishoudboekje. En op het realiseren van impact voor onze inwoners. Gericht op oplossingen voor de vragen van vandaag en het verder bouwen aan de stad en de dorpen voor de generaties na ons.

Ook in financieel opzicht is er veel onzekerheid. Onze uitgangspositie is goed en voor het komend jaar is er ruimte om incidenteel te investeren. Aan de hand van de voorjaarsnota sprak uw raad zich al uit over concrete voorstellen die in deze begroting zijn opgenomen. Maar in het structurele meerjarenbeeld hebben we vanaf 2026 te maken met een verlaging van het gemeentefonds waardoor er geen ruimte is voor structureel nieuw beleid. Het beeld vanaf 2026 is reden tot zorg en we blijven ons dan ook in G40 en VNG-verband inzetten voor een stevige lobby naar het rijk. Om het financiële perspectief voor gemeenten te verbeteren en om helderheid te krijgen op de kaders en instrumenten op de grote opgaven die vragen om een landelijke aanpak.

Koersvast op onze ambities

Wonen en duurzame verstedelijking

We werken stevig door op onze verstedelijkings- en woningbouwambities. Om een groter aandeel betaalbare woningen in nieuwe plannen te kunnen realiseren, maken we afspraken met marktpartijen en woningbouwcorporaties. En we maken ruimte om in de komende twee jaar te investeren in extra flexwoningen. Verdere stappen in de planvorming voor grote verstedelijkings­locaties als de Bossche Stadsdelta en Station Oost zorgen ervoor dat onze woningbouwcapaciteit op orde blijft. Met behulp van een forse rijksbijdrage werken we hier aan duurzame verstedelijking met ruimte voor wonen, voorzieningen, mobiliteit, klimaatadaptatie en de doorontwikkeling van ons station. En met een recente rijksbijdrage van bijna 20 miljoen euro – bovenop de eerdere 96 miljoen – kunnen we aan de slag om groen en water duurzaam in het stedelijk gebied in te passen.

Gelijke Kansen
We bouwen door op de inzet op Gelijke Kansen, samen met inwoners en andere partners. We gaan met de community Gelijke Kansen aan de slag om ervoor te zorgen dat iedereen het beste uit zichzelf kan halen. Ook in het dichten van de gezondheidskloof gaan we samen met inwoners aan de slag en willen we meer ruimte bieden voor onconventionele oplossingen. En we maken extra middelen vrij om te investeren in verduurzaming en ventilatie van schoolgebouwen.

Bestaanszekerheid
Bestaanszekerheid blijft onze aandacht vragen. We houden oog voor de zorgen van inwoners over hun huishoudboekje. We zetten erop in om mensen uit de moeilijkheden te halen en om grotere problemen als gevolg van onvoldoende bestaanszekerheid te voorkomen. Dit kan namelijk doorwerken in effecten op onder andere de gezondheid, woonsituatie en mogelijkheden voor talentontwikkeling en ontplooiing. We houden scherp in de gaten wat de effectiviteit van landelijke maatregelen is en we volgen nieuwe ontwikkelingen op rijksniveau op de voet. Als gemeente zetten we in op werk, vroegsignalering en het aanpakken van problematische schulden. We zien ook dat er nog winst is te halen in het vergroten van de bekendheid en het gebruik van beschikbare hulpverlening voor onze inwoners. Daar zetten we op in. Komend jaar introduceren we ook de Bossche Pas. Met deze pas krijgen alle inwoners toegang tot een breed aanbod in onze gemeente – van gezelligheid tot een helpende hand. Bovendien kunnen we zo inwoners met een laag inkomen nog beter helpen. Met de Bossche Pas willen we bevorderen dat iedereen kan meedoen in onze samenleving, met bijvoorbeeld korting op sport en cultuur.

Sociale basis in wijken en dorpen

We investeren in een meer robuuste sociale basis. Zodat we de druk op het sociaal domein – als gevolg van vergrijzing, sociale ongelijkheid, extramuralisering en de landelijk afgesproken ambities op zorgpreventie – toekomstbestendig kunnen opvangen. Onze inzet is om de incidentele investeringen, zoveel als mogelijk structuurversterkend te laten zijn. We willen werken aan een sociale basis in wijken en dorpen waarin het mogelijk is om mensen zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving te ondersteunen. Om in te spelen op de gevolgen van de vergrijzing, zetten we aan de hand van een Woonzorgvisie in op een toekomstbestendige zorgzame samenleving in onze wijken en dorpen. Inwoners zijn hierover eerst zelf aan het woord in het eerste Bossche burgerberaad.

Het komend jaar zetten we extra in op het bevorderen van gezondheid en zorgpreventie voor onze inwoners, onder andere met extra middelen voor respijt- en mantelzorg. We werken bovendien door aan het programma sociale structuur. Dit programma is er op gericht om inwoners te ondersteunen en te stimuleren op meedoen in onze samenleving, naar eigen vermogen. Actieve inwoners die zich inzetten voor een fijne leefomgeving gaan we nog beter ondersteunen.

Klimaat en energie

Klimaatrecords en weersextremen maken de klimaatverandering steeds duidelijker. En daarmee ook de noodzaak om verdere klimaatverandering tegen te gaan. We blijven dan ook doorpakken op onze ambities op de energietransitie. Om als gemeente onze bijdrage te leveren aan het terugdringen van CO2-uitstoot. Met een inzet gericht op energiebesparing, de opwek van duurzame energie en stappen om van het gas af te gaan. In het komend jaar staan onder andere nieuwe stappen in de besluitvorming rond de Duurzame Polder, regionale energiestrategie en aardgasvrije buurten op de rol. En uiteraard houden we de ontwikkeling rond energieprijzen scherp in de gaten. In de aanstaande winterperiode blijft het Bossche Bespaarteam in ieder geval beschikbaar voor inwoners met zorgen over hun energierekening. Tot slot bereiden we ons al voor op de gevolgen van klimaatverandering. Door onder andere in te zetten op vergroening en de hoogwateraanpak ’s-Hertogenbosch (HoWaBo).

Onderscheidend ’s-Hertogenbosch
Er zijn in het komend jaar een aantal belangrijke mijlpalen voor onze Cultuurstad van het Zuiden. Het nieuwe theater aan de Parade zal haar deuren openen, we gaan aan de slag met Huis 73 en we bereiden nieuwe stappen voor rond de verhuizing van het Design Museum voor. We bouwen ook verder aan Datastad Den Bosch met slimme data-oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Daarnaast ronden we de haalbaarheidsstudie voor het Innovatiekwartier af, samen met onze ontwikkelpartners. We ontwikkelen het Innovatiekwartier als nationale hotspot voor ICT/data en als ankerpunt in ons economisch ecosysteem. Onderdeel hiervan is het verder bouwen aan een hybride leeromgeving, samen met onderwijspartners en bedrijfsleven. Hier kan de beroepsbevolking van vandaag én van de toekomst relevante digitale vaardigheden ontwikkelen. Verder werken we met onze partners het Economisch Perspectief Brede Binnenstad verder uit. En we maken in het komend jaar een nieuwe brede economische visie.

Verantwoord aan de slag
We maken onze ambities – nu en in de toekomst – mogelijk door een solide financieel beleid te voeren. In deze begroting kiezen we er onder andere voor om de beschikbare incidentele financiële ruimte zoveel mogelijk te benutten om de structuur van de stad te versterken, met name in het sociaal domein. Daarmee werken we ook aan een op langere termijn (financieel) houdbaar stelsel. Ook storten we 10 miljoen in ons structuurfonds, zodat er ook voor de grote investeringen in de toekomst middelen beschikbaar zijn. Daarnaast houden we 2,1 miljoen aan als een extra financiële buffer in onze algemene reserve.
Maar niet alleen de financiële ruimte bepaalt hoe we onze ambities kunnen uitvoeren. Meer en meer is de arbeidsmarkt een belangrijke sleutel. We zien bijvoorbeeld dat zorgaanbieders tegen personeelstekorten lopen. Het belemmert het preventief werken en het tijdig inzetten van passende hulp, waardoor de instroom in zwaardere vormen van hulp en zorg toenemen. En als gemeente hebben wij zelf ook te maken met de krapte op de arbeidsmarkt. Het is daarom steeds belangrijker om aantrekkelijk te zijn en blijven als werkgever. Omdat we ook nog beter willen inspelen op veranderde uitdagingen in onze samenleving, is gestart met een organisatieontwikkelingstraject.

Ondanks alle onzekerheden kijken we met vertrouwen naar de toekomst. Met slagkracht en ambitie gaan we aan de slag op onze mooie stad en dorpen verder te brengen!